E

Aktualności 2022

E
Rekrutacja 2022
E
Akcja letnia 2022
E
Projekty
E
Strefa rodzica
E
Dokumenty do pobrania
E
Deklaracja dostępności
E
RODO
E

BIP, MEN

E

Deklaracja dostępności

E
Mapa strony
E

Mapa google

Boję się, że nie wrócisz–czyli lęki naszych dzieci

Mój prawie 5 – letni syn kilka dni temu przyjechał ze mną do swoich dziadków, aby spędzić tu najbliższy, wakacyjny czas. Już wcześniej wiedział, że z uwagi na rozpoczynający się remont w naszym mieszkaniu, będę musiała wrócić tam na krótko, a on pozostanie z babcią, dziadkiem i kuzynką. Wiedział też, że za 2 dni wrócę do niego. Poza tym każde wakacje spędzamy tu i miejsce to jest dla niego jak drugi dom. Wydawało się, że przyjął to do wiadomości, jednak… Gdy pojawiło się widmo wyjazdu mamy, najpierw nerwowo dopytywał się o szczegóły, tzn. „kiedy wyjedziesz”? – chciał znać dokładny dzień; „czy na pewno musisz jechać”? – mówił to z wielkim smutkiem na twarzy, aż wieczorem przy zasypianiu pojawił się już paniczny lęk, spazmatyczny płacz i błaganie o to, abym jednak nie wyjeżdżała.

Każdy wiek ma swoje lęki

Duża część lęków jest typowa i charakterystyczna dla większości dzieci. Pojawiają się naturalnie w pewnych okresach rozwojowych i mijają wraz z ich zakończeniem. Choć są totzw. lęki rozwojowe, a więc całkowicie normalne i naturalne, to nie znaczy, że mamy je lekceważyć, ani tym bardziej przełamywać siłą! Dziecko, by rozwijać się prawidłowo musi przejść przez pewne fazy stanów lękowych pokazując sobie i innym, że udało mu się je pokonać.

Najbardziej typowe lęki dziecięce i moment ich występowania:

2 lata:

  • rozmaite lęki, głównie natury słuchowej (pociągi, ciężarówki, spłukiwanie wodą ubikacji, odkurzacz)
  • lęki wizualne (ciemne kolory, duże przedmioty, pociągi, kapelusze),
  • przestrzenne (zabawka czy łóżeczko zabrane z normalnego miejsca,
  • przeprowadzka do nowego domu: lęk przed wpadnięciem do studzienki ściekowej)
  • związane z ludźmi (wyjazd matki, jej nieobecność w czasie zasypiania)
  • deszcz i wiatr
  • zwierzęta (szczególnie dzikie)

2,5 roku:

  • wiele lęków, szczególnie przestrzennych (obawa przed ruchem lub przesuwaniem przedmiotów, przed nieoczekiwanymi relacjami
  • przestrzennymi – np. gdy ktoś wchodzi do domu innymi drzwiami)
    zbliżające się duże przedmioty (np. ciężarówka)

3 lata:

  • najwięcej lęków wizualnych (starzy, pomarszczeni ludzie, „maski czarownicy”)
  • ciemność
  • zwierzęta
  • policjanci
  • włamywacze
  • wieczorne wyjścia rodziców

4 lata:

  • powracają lęki słuchowe, szczególnie odgłosy silników
  • ciemność
  • dzikie zwierzęta
  • wyjście matki, szczególnie wieczorem

5 lat:

  • niewiele lęków, głównie wizualne
  • konkretne, przyziemne obawy o potłuczenie się przy upadku, pogryzienie przez psa
  • ciemność
  • mniej obaw przed zwierzętami, złymi ludźmi, czarodziejami
  • obawa, że matka nie wróci do domu

6 lat:

  • pojawiają się stany lękowe związane z sytuacjami zasłyszanymi, obejrzanymi w telewizji, poznanymi z bajek
  • duże natężenie stanów lękowych, wywołanych przede wszystkim przez
  • bodźce dźwiękowe (dzwonek do drzwi, telefon, czyjś monotonny,
  • nieprzyjemny sposób mówienia, spłukiwanie wody w ubikacji, odgłosy wydawane przez ptaki i owady)
  • obawy przed światem nadprzyrodzonym (duchy, wiedźmy)
  • lęk, że ktoś chowa się pod łóżkiem
  • przestrzenne (obawa przed zgubieniem się)
  • przed żywiołami (ogień, woda, grzmot, błyskawice)
  • dziecko boi się zasypiać samo w pokoju; lęka się także zostać samo w domu
  • obawa, że nie będzie matki gdy wróci, że coś jej się stanie, umrze
  • lęk przed pobiciem przez innych
  • boi się drzazg, drobnych skaleczeń, widoku krwi z nosa, choć dzielnie znosi duże rany

7 lat:

  • dużo lęków, głównie wizualnych (ciemność, strych, piwnice)
  • lęk przed wojną, włamywaczami, szpiegami, ludzmi chowającymi się w szafach lub pod łóżkiem
  • lęk przed spóźnieniem się do szkoły, brakiem akceptacji ze strony innych

8 – 9 lat:

  • mniej lęków i mniejsza ich intensywność
  • obawy mają swoje uzasadnienie (dotyczą głównie własnych zdolności i możliwości porażki, szczególnie w szkole)

10 lat:

  • dużo lęków, największe związane ze zwierzętami (szczególnie dzikimi i wężami)
  • niektóre dzieci boją się ciemności, a także wysokich pomieszczeń, ognia, przestępców, morderców, włamywaczy

Większość z lęków typowo rozwojowych zanika wraz z tym jak dziecko uczy się czego może się spodziewać w różnych sytuacjach i jak sobie z tym radzić.

Jak reagować na lęk dziecka?

Na pewno nie wolno wyśmiewać się z dziecka i jego obaw, nie zawstydzać przed innymi. Nie można nazywać go „tchórzem”, drwić z jego lęków, zaprzeczać jego emocjom, mówiąc, że nie ma się czego bać. Dziecko czuje się wówczas niezrozumiane i pozbawione wsparcia.

Często lęki dzieci są irracjonalne i nierzeczywiste, np. wtedy gdy wynikają z bujnej wyobraźni dziecka. Mimo tego powodują prawdziwe uczucie strachu, dlatego nie można ich bagatelizować i unieważniać. Powiedzenie dziecku, które boi się ciemności: „nie ma się czego bać, idź już spać” nie spowoduje, że dziecko przestanie odczuwać lęk. Dostanie zaś ono sygnał, że to co czuje zostało zlekceważone, pominięte przez rodzica, a nawet uznane za głupie, nieważne. Gdy przestraszone dziecko płacze, najważniejsze to uspokoić go, przytulić, odwrócić jego uwagę, a następnie okazać zrozumienie dla jego odczuć, ale jednocześnie pokazać jak my widzimy tę sytuację, np. mówiąc:. „widzę, że jesteś przestraszony, jednak twój pokój jest bezpiecznym miejscem, nic ci tu nie grozi, ja jestem cały czas blisko w pokoju obok, mogę zostawić ci zapaloną lampkę”.

Ważnym i trudnym momentem w życiu dziecka jest pójście do przedszkola. Maluchy boją się zostać same bez mamy lub taty, z obcymi dziećmi. Lęk przed porzuceniem, związany z pójściem do przedszkola, jest zjawiskiem, którego brak lub nasilenie w głównej mierze zależy od postępowania rodziców. To właśnie rodzice powinni przygotować dziecko do tego momentu. Jedną z metod profilaktycznych może być stopniowe przyzwyczajanie i oswajanie dziecka z innymi osobami, np. przez czasowe pozostawianie go pod ich opieką. Jeśli można, to dobrze jest także zaznajomić dziecko z przedszkolem jeszcze przed rozpoczęciem roku szkolnego – np. przyjść z nim przed wakacjami lub w ich trakcie, aby mogło poznać panie, zaznajomić się z zabawkami. Gdy już dziecko zostawiamy w przedszkolu ważne jest, aby przychodzić punktualnie, nie spóźniać się, aby nie zdarzały się sytuacje, że dziecko zawsze zostaje ostatnie i niczym innym nie daje się zająć, tylko czeka na rodziców. Trzeba również zapewniać malucha, że zawsze się po niego przyjdzie, że niezależnie co się stanie, to się o nim nie zapomni. Z czasem obawy te powinny minąć.

Zaburzenia lękowe

Lęk jest naturalną emocją przeżywaną przez wszystkich – zarówno dzieci jak i dorosłych. Jeżeli jego natężenie nie jest nadmierne, pełni on rolę przystosowawczą – mobilizuje do działań chroniących przez realnym zagrożeniem oraz zabezpiecza przed niezaspokojeniem potrzeb.

O zaburzeniach lękowych czy lęku patologicznym mówimy kiedy:

lęk stale dominuje w zachowaniu dziecka, zaburzając codzienne funkcjonowanie (np. dziecko boi się pójść samo do toalety, boi się wsiadać do autobusu, tramwaju),
jest nasilony nieproporcjonalnie do okoliczności (np. paraliżujący lęk podczas recytowania wiersza na forum klasy),
trwa nieproporcjonalnie długo w stosunku do wywołującego go bodźca (np. po ominięciu agresywnego psa dziecko nie uspokaja się, ale odczuwa lęk nadal przez cały dzień),
towarzyszą mu nasilone objawy somatyczne (przyspieszone bicie serca, pocenie się, drżenie, przyspieszony oddech, uczucie duszności, zawroty głowy).

Takie zaburzenia wymagają opieki specjalisty. Zaburzenia lękowe mogą dotykać nawet do 20% dzieci i nastolatków.

Podsumowanie:

CO NALEŻY ROBIĆ KIEDY DZIECKO SIĘ BOI:

  • starać się zrozumieć jego lęk
  • określić czy jest on rozwojowy, jeśli tak – pamiętać, iż prawie wszystkie dzieci wyrastają z lęków typowych dla wieku
  • być przy dziecku w trudnych sytuacjach, wspierać go
  • pozwolić przez jakiś czas na unikanie sytuacji budzącej lęk, a następnie powoli pomagać oswajać się z nią
  • odwołać się do własnych doświadczeń
  • opowiedzieć dziecku bajkę o osobie, która miała podobny problem i poradziła sobie z nim (bajkoterapia)
  • jeśli uznamy, iż lęk jest bardzo silny, dezorganizuje dziecku czas lub coś nas w nim niepokoi, należy udać się do psychologa dziecięcego

CZEGO NIE WOLNO ROBIĆ GDY DZIECKO SIĘ BOI:

  • wyśmiewać się z jego lęków
  • zawstydzać go przed innymi
  • zmuszać do stawiania czoła sytuacji lękotwórczej, gdy nie jest jeszcze na to gotowe
  • niecierpliwić się
  • karać dziecko za to, że się boi
  • zakładać, że dziecko boi się z własnej lub waszej winy

Autor: Marta Cygan, psycholog, zespół Akademii Zdrowego Przedszkolaka
źródło: Akademia Zdrowego Przedszkolaka

Przedszkole nr 238
„Tęczowy Pajacyk”

01-121 Warszawa
ul. Monte Cassino 5

Skip to content